Bedri Tekin*
Yeni yıla girerken, emekçilere, işçilere yeniden vefat düştü. Basın yayın organlarında yer alan haberlere nazaran, 30 Aralık 2022 tarihinde meydana gelen iş cinayetlerinde en az 18 işçi hayatını kaybetti; İzmir Bornova’da bir otel inşaatındaki kule vincin devrilmesi sonucu 6 emekçi, İzmir Aliağa’da PETKİM tesislerinde siyanür kaçağından etkilenen 1 emekçi, İzmir Özgür Bölge’de salça üretimi yapan bir firmada hareket yapan forkliftin altında kalan 1 personel, Çorum’da yem fabrikasında siloda çalışırken yemlerin altında kalıp boğulan 1 personel, Çanakkale’de bir binanın çatısına güneş paneli takarken düşen 1 personel, Gaziantep Şehitkâmil’de inşaatın 5. katında kolona kalıp çakarken beton yere düşen 1 emekçi hayatını kaybetti. Aydın Nazilli’de dönercide sanayi tüpünün patlaması sonucu 2’si çocuk 7 kişi hayatını kaybetti.
2022 yılında en az 1800 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Her gün en az 5 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor, Amasra’da bir maden ocağında 42 çalışanın hayatını kaybettiği grizu patlaması hariç, cinayetler konuşulmadı bile. Nazilli’deki patlama ve İzmir’deki kule vinç devrilmesi sonucu meydana gelen 13 mevt nedeniyle tahminen de cinayetler birkaç gün konuşulacak ve bir sonraki toplu vefata kadar unutulup gidecek.
İşverenler işyerlerinde personel sıhhati ve güvenliğinin sağlanması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da işçi sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında vazifelerini yerine getirmemektedir. patronların kar hırsının yanında, işyerlerinin denetlenmemesi, denetlemelerde idari para cezalarının uygulanmaması, işyerlerinde işin durdurulması kararlarının alınmaması, iş cinayetleri sonrası patronların komik para cezaları ile ödüllendirilmeleri vurdumduymazlığının nedenidir.
İşyerleri denetlenmelidir, idari para cezaları uygulanmalıdır. 6331 sayılı İş Sıhhati Güvenliği Kanununda belirtildiği formda işyerlerinde iş durdurulmalıdır. İş kazaları sonucu yargılamalar taksir- şuurlu taksir kararları yerine en azından mümkün kast kararları ile yapılmalıdır.
Yılda 1.800 işçinin iş cinayetlerinde, bu sayının en az 4 katı kadar işçinin de meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybettiği bir ülkenin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı hiçbir şey olmamış üzere davranamamalıdır.
İşçi sıhhati ve güvenliğinin sağlanması, emekçi sınıfının insanca yaşanacak fiyat, örgütlenme, toplu mukavele ve grev hakkı kadar, öncelikli, yaşamsal bir haktır. Emekçi sıhhati ve güvenliğinin sağlanması talebinin personellerin öncelikli talebi haline gelmesinin sağlanması sendikaların, meslek örgütlerinin, siyasi partilerin ertelenemez yükümlülüğüdür.
Ne yazık ki, yaşananlar, 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunun hazırlık sürecinde DİSK, KESK, TMMOB, TTB’nin söylediklerinin doğruluğunu göstermiş, kazalar ve vefatlar azalmamış, tersine artmıştır. Bir an bile gecikmeden içerisinde sendikalar, meslek örgütleri, üniversitelerin de yer aldığı idari ve mali taraftan bağımsız bir enstitü tarafından emekçi sıhhati ve güvenliğine ait mevzuat, eğitim ve kontrole ait kurallar sil baştan düzenlenmelidir. Gecikilen süredeki ölümlerin sorumlusunun patronlar kadar siyasi irade olacağı bilinmelidir.
Sendikalar, örgütlü olduğu ya da olmadığı işkolundaki tüm işyerlerinde personel sıhhati güvenliği konusunda kontrol yapabilmelidir. Emekçi sıhhati ve güvenliği alanında çalışan üyelerinin eğitimi, kontrolü, sicillerinin tutulması konusunda meslek örgütlerinin yetkisi tanınmalıdır.
Emekten yana siyasi partiler, sendikalar, meslek örgütlerinin personel sıhhati güvenliği konusunda taleplerini daha yüksek sesle lisana getirmesi, uğraş etmesi halinde 2023 yılının iş cinayetlerinin önlendiği bir yıl olmasını sağlamak mümkündür.
2023 yılı sonunda vefatları konuşmak yerine, “İsterse kudursun dalgalar İsterse kopsun fırtına İster ateş saçsın volkanlar Yarın güneş tekrar doğacak / Dalda çiçek açacak bembeyaz Bir güvercin çırpacak kanadını Kalbimizde sımsıcak duyacağız Pırıl, pırıl bir güneşin tadını” şarkısını söylemek üzere, yeni yılınız kutlu olsun.
* Makine Mühendisi
İş Güvenliği Uzmanı